Traumatherapie soorten
Er zijn diverse soorten traumatherapie. Als je te maken krijgt met een trauma of PTSS, kan een behandeling in de vorm van traumatherapie helpen. Verderop in de tekst wordt uitgelegd wanneer er sprake is van een psychotrauma.
Het is per behandelaar, per persoon en per trauma verschillend welke van de soorten traumatherapie (ofwel trauma behandelingen) het beste bij iemand past. Voorbeelden van bekende traumatherapie soorten zijn onder andere EMDR therapie, beknopte eclectische psychotherapie voor PTSS en cognitieve gedragstherapie, waaronder imaginaire exposure en narratieve exposure therapie.
Imaginaire exposure
Imaginaire exposure is een traumatherapie soort in de vorm van cognitieve gedragstherapie. Bij de behandeling van met name complexere PTSS wordt imaginaire exposure aanbevolen als effectieve traumatherapie soort. De imaginaire exposure therapie is een cognitieve gedragstherapie die met name effectief is bij mensen met complexe PTSS en meervoudige psychotrauma’s. Door traumatische herinneringen te onderdrukken of weg te stoppen worden deze niet verwerkt. Bij imaginaire exposure stelt de persoon zichzelf bloot voor diens traumatische herinneringen. Door samen met de behandelaar de gebeurtenis opnieuw te beleven, gaat de persoon er anders naar kijken. Gedachten worden niet meer vermeden, maar worden actief verwerkt.
EMDR
Dit is de meest toegepaste behandeling als traumatherapie soort, omdat er veel aandacht wordt besteed aan de oorzaak en achtergrond van de klachten. EMDR therapie is de afkorting voor Eye Movement Desentization and Reprocessing therapie. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat EMDR therapie effectief is voor traumaverwerking. Zo is het bijzonder geschikt voor enkelvoudige psychotrauma.
Tijdens de EMDR behandeling zal een therapeut vragen aan de persoon terug te denken aan de gebeurtenis, de beelden, de gevoelens en de gedachten op dat moment. Op dat moment zal de therapeut je ‘afleiden’ met een zintuigelijke prikkel. Denk bijvoorbeeld aan een lichtje dat van links naar rechts gaat of een handbeweging in dezelfde richting. We noemen dit een ‘set’. Daarna vraagt de behandelaar hoe je je voelt. Vaak komen er dan veel gedachten en gevoelens op gang. Na elke set is er vaak al een verandering. Deze sets worden een aantal keer herhaald. Na een succesvolle behandeling kun je terugdenken aan het incident zonder bang te worden.
NET
Bij narratieve exposure therapie (NET) worden de gedachten aan traumatische gebeurtenissen opgeroepen, maar specifiek voor NET is dat alle belangrijke gebeurtenissen worden geplaatst in het perspectief van uw hele leven. De eerste keer legt de behandelaar uit hoe NET werkt en hoe klachten door deze therapie zullen verminderen. De volgende zitting leg je samen met de behandelaar een touw of lint uit, dit stelt je levenslijn voor. De levenslijn begint bij de geboorte en eindigt bij het nu. Voor de mooie momenten kies je zelf uit diverse (kunst)bloemen. Voor de akelige of traumatische momenten kies je uit een aantal stenen. Je legt de bloemen en de stenen langs de levenslijn en geeft ze een naam. Bijvoorbeeld “huwelijk”, “geboorte van mijn kind” (vaak bloemen) of “ongeval”, “beschieting”, “mishandeling” of “marteling” (vaak stenen).
Samen met de behandelaar bespreek je van de vroege jeugd af de belangrijkste gebeurtenissen uit je leven. Je bespreekt niet alleen de schokkende gebeurtenissen, maar ook de prettige en mooie gebeurtenissen. Daarbij praat je zo veel mogelijk in detail over je gevoelens en gedachten en kijk je wat dit doet met je emoties, gedachten en lichaam. Vooral de moeilijke momenten worden tot in detail besproken. Door uitgebreid over de herinneringen te spreken, en ook over de omstandigheden waarin ze plaatsvonden, vermindert langzamerhand de ontstane pijn die bij deze herinneringen hoort. Op deze manier overwin je samen met de behandelaar de angsten die bij deze herinneringen horen, verwerk je de traumatische ervaringen en krijg je een beter beeld van jouw hele leven. Van de behandeling wordt een verslag gemaakt, een document van jouw levensverhaal. Je krijgt dit document aan het einde van de behandeling en je beslist zelf wat je met dit document gaat doen.
BEPP
De term BEPP staat voor: Beknopte Eclectische Psychotherapie voor PTSS. In de eerste sessie van deze traumatherapie soort krijg je informatie over PTSS en de inhoud van de behandeling. Daarnaast word je gevraagd om kort te vertellen over de traumatische gebeurtenis(sen). Neem jouw partner of een andere persoon waar je steun aan hebt mee naar deze eerste sessie.
In de volgende zittingen (zitting 2 tot 6) moedigt de behandelaar je aan om in detail het trauma terug te halen in de herinnering. Een korte ontspanningsoefening gaat daar aan voor af, waarbij je je spieren afwisselend aan- en ontspant. Dit helpt je om beter te concentreren. Daarna vertel je over de traumatische gebeurtenis alsof je het nu beleeft. Om de herinneringen zo levendig mogelijk te maken, neem je een voorwerp dat verband houdt met het trauma mee naar de behandeling. Dat kan bijvoorbeeld een foto, proces verbaal, kledingstuk of tas zijn. De behandelaar helpt je de pijnlijke emoties en herinneringen toe te laten en te beleven. Vaak ziet men daar begrijpelijkerwijze van tevoren tegenop. De ervaring leert echter dat dit eindelijk ontlast en bevrijdt van de symptomen. Achteraf vindt men dat juist dit onderdeel het belangrijkste voor is geweest in de verwerking.
Als huiswerk schrijf je een brief. Deze brief is gericht aan een persoon of instantie die jij verantwoordelijk houdt voor het trauma of de gevolgen daarvan. De brief is bedoeld om je boosheid te uiten over het (gevoel van) onrecht wat je is aangedaan. Een hinderlijke klacht bij PTSS is namelijk de gevoelens van irritatie en woede. Het is niet de bedoeling om de brief werkelijk te versturen, dus taalgebruik of grammatica zijn niet belangrijk. Trauma’s gaan ook vaak gepaard met rouw over omgekomen of soms op andere momenten overleden mensen en kinderen. Het schrijven van een brief kan ook gebruikt worden om afscheid van iemand te nemen.
Ongeveer halverwege de behandeling (zitting 7) evalueer je met de behandelaar en je partner (of andere steunfiguur) het resultaat van de therapie tot dan toe. Samen kijk je naar verbeteringen en tegen welke problemen je nog aanloopt. Zodoende kan de therapie bijgesteld worden.
Na het volledig herinneren van alle details en pijnlijke emoties van het trauma, nemen de PTSS klachten doorgaans aanmerkelijk af. Het doormaken van een traumatische gebeurtenis en de gevolgen laten echter een diepe indruk achter. Daarom gaan de volgende zittingen (8 tot 15) over welke invloed de gebeurtenissen op je hebben gehad. In welk opzicht heeft het jouw ideeën en gedachten over jezelf en de wereld veranderd? Men kan van de ervaring op die manier leren of weer vertrouwen in anderen en zichzelf krijgen. Familieleden en anderen kunnen hierbij betrokken worden. Er kan zo nodig ook aandacht worden besteed aan arbeidsre-integratie.
In de laatste sessie kijk je terug op de therapie. Je staat met de behandelaar stil bij wat je hebt geleerd en hoe je dit kunt blijven gebruiken in de toekomst. De afsluiting van de therapie verdient speciale aandacht. Het trauma heeft jouw leven immers lange tijd beheerst. De PTSS-klachten zijn nu voor een belangrijk deel voorbij. Dat betekent dat er een einde is gekomen aan een nare periode in je leven. Samen met jouw naasten geef je een persoonlijke en bijzondere invulling aan het afscheid van de nare periode en de viering hiervan (afscheidsritueel). De behandelaar moedigt je aan en helpt je met jouw plannen.
Psychotrauma wanneer heb je dat?
Een psychotrauma ontstaat na een zeer ingrijpende of schokkende ervaring, of een reeks van dergelijke ervaringen. Er moet sprake zijn van een feitelijke of dreigende dood, ernstige verwonding, ernstige en/of langdurige (emotionele) verwaarlozing of seksueel geweld. Het meemaken van dit soort gebeurtenissen kan, maar hoeft zeker niet per se, uitmonden in psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen. Daarnaast kunnen er of in plaats van psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen ook andere klachten en aandoeningen (bijvoorbeeld stemmingsstoornissen, middelenmisbruik of een fobie) of sociale problemen ontstaan.
Wil je voor jouw medewerker(s) snel en duidelijk advies over behandeling trauma?
Neem dan contact op met traumadeskundige Leen Pakvis van Traumaloket Nederland via 06 526 242 93 of l.pakvis@traumaloket.nl.